In deel 1 van de verhalenbundel staat op bladzijde 72 een spannend verhaal over een excursie naar het technische bedrijf TechnoSolve. In het verhaal bezoeken Yara en Joep, samen met hun klas en docent, het bedrijf waar een geavanceerd laboratorium vol machines te vinden is. De werking van deze machines wordt nauwlettend gevolgd door ingenieurs via grote schermen. De temperatuur van de machines mag niet te hoog oplopen, omdat dit gevaarlijke situaties kan veroorzaken. Regelmatig worden de gegevens van de machines weergegeven in de vorm van grafieken.
Yara en Joep hebben op school al geleerd over lineaire grafieken en bijbehorende formules. Ze weten wat het begingetal betekent en hoeveel een grafiek stijgt per tijdseenheid.
Dan slaat plots het alarm: rode lampen beginnen te knipperen. De temperatuur van machine 3A-6 stijgt veel te snel en dreigt de kritische grens te overschrijden. Er moet onmiddellijk worden ingegrepen. Een van de mogelijke oplossingen is het activeren van extra ventilatie.
Joep denkt logisch na en stelt voor om de machine tijdelijk uit te schakelen. Die actie blijkt effectief: de situatie stabiliseert, en het gevaar wordt afgewend.
Als introductie op het thema “Lineaire verbanden” (leerjaar 3, vmbo) kun je het verhaal samen met de leerlingen lezen. Laat hierbij telkens een andere leerling een fragment of hoofdstuk voorlezen. Dit bevordert de concentratie en betrokkenheid — niemand wil tenslotte verrast worden als het opeens hun beurt is terwijl ze niet hebben opgelet.
Na het lezen bespreek je gezamenlijk met de klas welke moeilijke woorden in de tekst voorkomen. Dit kunnen algemene schooltaalwoorden zijn, maar ook specifieke vaktermen uit de wiskunde.
Onderstaand zie je een foto van bladzijde 72. Een aantal woorden in de tekst is visueel gemarkeerd met een gekleurde achtergrond, om extra aandacht te vestigen op deze begrippen.
________________________________________________________________
De volgende woorden zou je kunnen bespreken:
verwondering
ingenieur
gespecialiseerd
enthousiast
laboratorium
formule
grafiek
helling
beginwaarde
loeien
kritisch
exploderen
oplossing
onmiddellijk
ventilatie
activeren
opgelucht
De vetgedrukte woorden zijn vaktaal-woorden uit de wiskunde.
Laat de leerlingen eerst zelf, in hun eigen woorden, uitleggen wat de begrippen betekenen. Vervolgens stel je klassikaal een lijst op met gezamenlijke definities, bijvoorbeeld op het bord of een digitaal scherm. Vraag de leerlingen deze omschrijvingen netjes over te nemen in hun schrift of digitaal op hun device, zodat ze de woorden later kunnen herhalen en toepassen.
________________________________________________________________
De woordenlijst hierboven zou een onderdeel kunnen zijn van een begrippenlijst. De begrippenlijst stel je samen met de leerlingen op aan de hand van de teksten uit je methode. Je kunt dit beperken tot alleen vaktaal-woorden, maar het is ook een idee om hier schoolwoorden in op te nemen.
Op onze school maken we gebruik van Google-apps, waaronder Google Documenten.
Onderstaand vind je een voorbeeld van een begrippenlijst die je als opdracht kunt toevoegen aan Google Classroom. Leerlingen kunnen dit document na elk hoofdstuk aanvullen, zodat zij aan het einde van het thema “Lineaire formules” beschikken over een volledige en overzichtelijke begrippenlijst.
De begrippen uit deze lijst kunnen desgewenst worden meegenomen in zowel summatieve als formatieve toetsmomenten.
De begrippenlijst van hoofdstuk 1 voorzie ik doorgaans zelf. Vervolgens laat ik de leerlingen de begrippen in hun eigen woorden omschrijven, waarbij ze gebruik mogen maken van hun device.
Daarna stellen we klassikaal een definitieve omschrijving op. Deze nemen de leerlingen over — digitaal of in hun schrift — zodat iedereen beschikt over een heldere en eenduidige begrippenlijst.
Formatief handelen in de lespraktijk
In mijn lessen werk ik doelgericht met leerdoelen, formatieve leerdoeltoetsen en een formatieve eindtoets. In de Google Classroom (klascode: 2425 – WI 3GT) vinden leerlingen naast de begrippenlijst ook diverse ondersteunende materialen, waaronder verwerkingsopdrachten uit de digitale methode, thematische video’s, aanvullende informatie, leerdoeloverzichten, links naar leerdoeltoetsen en de formatieve eindtoets.
Onderstaand is een voorbeeld opgenomen van een leerdoeloverzicht. Dit overzicht is gekoppeld aan een opdracht, zodat leerlingen na elk hoofdstuk kunnen aangeven welke leerdoelen zij beheersen. Op deze manier ontstaat zowel voor de leerling als voor mij als docent inzicht in de voortgang.
Ik kan precies zien welke leerdoelen door de meeste leerlingen zijn afgevinkt én welke leerdoelen nog extra aandacht behoeven. Op basis daarvan geef ik gerichte begeleiding: klassikaal, in kleinere groepjes of individueel. Leerlingen die de stof al goed beheersen, krijgen de mogelijkheid om aan verrijkingsopdrachten te werken.
Leerdoel-toets van hoofdstuk 1
